Europejski Dzień Praw Pacjenta jest obchodzony 18 kwietnia we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Ma on promować prawa pacjenta zawarte w Europejskiej Karcie Praw Pacjenta, która obejmuje m.in. prawo dostępu do opieki medycznej czy prawo do informacji.
W Polsce – zgodnie z Konstytucją RP każdy, niezależnie od swojej sytuacji materialnej, powinien mieć zapewniony równy dostęp do świadczeń zdrowotnych, które są opłacane ze środków publicznych. Warunki i zakres takiej opieki określa ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Niektórym grupom przysługują szczególne przywileje. To np. kobiety w ciąży, które są przyjmowane w gabinetach lekarzy specjalistów poza kolejką oczekujących czy seniorzy, którym przysługują darmowe leki.
Zakres takich uprawnień może być różny w zależności od tego, do jakiej grupy uprzywilejowanych należy pacjent lub pacjentka. Jeżeli osoba posiada szczególne uprawnienia do świadczeń, a nie są one respektowane, powinna zwrócić się do kierownictwa placówki lub działu skarg i wniosków oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.
Pacjenci ze szczególnymi uprawnieniami
Wszystkim chorym pomoc powinna być udzielana zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i poszanowaniem godności. Pacjenci mają prawo do tajemnicy lekarskiej, informacji o swoim stanie zdrowia, wyrażania zgody na leczenie czy obecności osoby bliskiej. Prawem chorego jest także przejrzysta procedura ustalenie terminu przyjęcia w sytuacji, gdy pomoc lekarza nie może być udzielona w momencie zgłoszenia. Kwestie te reguluje Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
Narodowy Fundusz Zdrowia odpowiada wyłącznie za nadzór nad tymi placówkami, które przyjmują pacjentów w ramach umów z NFZ. Pacjenci mogą zgłaszać skargi do NFZ m.in. w sytuacji, gdy odmówiono im konsultacji lekarskiej czy zapisania do lekarza albo kazano zapłacić za pomoc, którą powinni otrzymać bezpłatnie. NFZ nigdy nie ocenia decyzji medycznych podejmowanych w procesie leczenia. W tym zakresie skargi można kierować do Rzecznika Praw Pacjenta.
Wszyscy, którzy mają pytania związane z zasadami działania systemu ochrony zdrowia czy prawami pacjenta, mogą skorzystać z Telefonicznej Informacji Pacjenta. Jest ona dostępna całą dobę, siedem dni w tygodniu pod numerem 800 190 590. Konsultanci TIP podpowiedzą, gdzie znajdują się najbliższe placówki z umową z NFZ, gdzie szukać pomocy medycznej w nocy czy jakimi dokumentami potwierdzić ubezpieczenie. Pod tym samym numerem można skonsultować się także z ekspertami Rzecznika Praw Pacjenta.
