Zatrucie pokarmowe – co warto wiedzieć
Lato sprzyja zatruciom – wyższa temperatura, kiepskie przechowywanie żywności, jedzenie w przygodnych miejscach. Najczęstszym powodem zatruć pokarmowych są produkty spożywcze, w których znajdują się bakterie lub ich toksyny, a także wirusy i pasożyty. Ignorowanie wymogów dotyczących higieny, nieprawidłowe przechowywanie produktów (na przykład w zbyt wysokiej temperaturze) i nieprzestrzeganie terminów przydatności do spożycia, zwiększa ryzyko wystąpienia zatrucia pokarmowego. Objawy zatrucia to m.in.: Co nam może zaszkodzić Campylobacter Największą liczbę zatruć pokarmowych w Polsce powodują bakterie należące do rodzaju Campylobacter. Powszechnie występują w drobiu, ale znaleźć je można w innych gatunkach mięsa. Należy też uważać na niepasteryzowane mleko. Pierwsze objawy występują zwykle po 2-4 dniach. Campylobacter wywołuje wysoką gorączkę, nudności, biegunki z krwią, a nawet ostre zapalenie żołądka i jelit. O ile u osób zdrowych objawy ustępują po ok. 7 dniach, to w przypadku grupy podwyższonego ryzyka (dzieci, osób starszych lub o długotrwale obniżonej odporności) może dojść do poważnych powikłań. Salmonella Prawie równie częstym powodem zatruć pokarmowych jest Salmonella. Znajduje się przede wszystkim w mięsie, mleku i jego przetworach, jajach, często także w owocach morza. W przypadku zatrucia wystąpić mogą nudności, wymioty, krwawe biegunki. Jeśli nie należymy do grupy podwyższonego ryzyka, wystarczy nam odpowiednia dieta i węgiel leczniczy. W cięższych przypadkach zalecany będzie antybiotyk lub hospitalizacja. Jad kiełbasiany Jedną z najgroźniejszych przyczyn zatruć pokarmowych jest spożycie botuliny, zwanej jadem kiełbasianym. Produkowana jest przez bakterię Clostridium botulinum, która żyje głównie w glebie. W produktach spożywczych może znajdować się w konserwach, przetworach, a także w miodzie. By uniknąć zakażenia, sprawdzaj daty przydatności do spożycia, nie jedz konserw i przetworów, których opakowania mają wybrzuszone wieczko lub nakrętkę. Pierwszymi objawami zatrucia są nudności, wymioty, silne bóle brzucha. Niestety, dochodzi także do porażenia poszczególnych grup mięśni, podwójnego widzenia i charakterystycznego opadania powiek. Jeśli podejrzewasz zatrucie botuliną, natychmiast skonsultuj się z lekarzem, gdyż może dojść do niewydolności oddechowej i zatrzymania akcji serca. Gronkowiec złocisty Gronkowiec złocisty to bakteria, którą możesz się zakazić także od innego człowieka, drogą kropelkową lub w trakcie stosunku. Najczęściej źródłem zatruć są krojone wędliny, mielone mięso, ryby, mleko i produkty mleczne, wyroby garmażeryjne, lody, ciastka, kremy i produkty warzywne. Toksyna gronkowca jest wysoce odporna na działanie wysokiej temperatury, a objawy (wymioty, spadek ciśnienia krwi) mogą wystąpić już 2 godziny po jej spożyciu. Gronkowiec nie zmienia smaku produktu, dlatego należy zachować czujność i w przypadku wystąpienia objawów zatrucia skontaktować się z lekarzem. Bacillus cereus Równie często spotykaną przyczyną zatruć jest Bacillus cereus. Powoduje biegunki i wymioty. Zarodniki są w stanie przetrwać gotowanie. Zdarza się po spożyciu potraw ryżowych, ziemniaczanych, makaronowych i serowych, które były przechowywane w cieple. Objawy pojawiają się szybko, od pół godziny do 6 godzin po spożyciu pokarmu. Wśród przyczyn zatruć pokarmowych są również: Jak się chronić Jak się leczyć Przy zatruciu pokarmowym: Jeśli objawy są niepokojące lub utrzymują się kilka dni, idź do lekarza. Zatrucia pokarmowe wywołane salmonellą i jadem kiełbasianym bezwzględnie wymagają wizyty u lekarza. Pamiętaj, że zatrucie pokarmowe może być niebezpieczne dla kobiet w ciąży, niemowląt i małych dzieci oraz osób starszych i z osłabioną odpornością. Może też świadczyć o innych, istotnych problemach zdrowotnych. Jak się nawodnić? Aby zapobiec odwodnieniu, należy podawać płyny w odpowiedniej objętości. Najlepiej, by była to ciepła, przegotowana woda. Pojawienie się pragnienia w trakcie ostrej biegunki zwykle wskazuje na niedobór co najmniej jednego litra wody. Źródło: pacjent.gov.pl
Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby – 28 lipca
Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby (WZW) jest obchodzony co roku 28 lipca w celu zwiększenia świadomości na temat wirusowego zapalenia wątroby – zakaźnej choroby wątroby, której może towarzyszyć wiele problemów zdrowotnych, także poważnych, w tym nowotwór wątroby. Istnieje pięć głównych szczepów wirusa zapalenia wątroby – A, B, C, D i E. Do zakażenia wirusami WZW A, D i E dochodzi poprzez spożycie skażonej żywności lub wody lub przez bezpośredni kontakt z osobą zakaźną. Taka sytuacja dotyczy krajów z niskimi warunkami sanitarnymi. W krajach rozwiniętych, gdzie ryzyko przeniesienia zakażenia drogą pokarmową jest niskie, odnotowuje się zachorowania przede wszystkim w grupie MSM oraz wśród użytkowników narkotyków. Największy problem globalnie nadal jednak stanowią wirusowe zapalenia wątroby typu B i C, które łącznie na całym świecie są najczęstszą przyczyną zgonów (co roku umiera z tego powodu 1,3 miliona osób). Problem ten jest nadal aktualny pomimo pandemii COVID-19. W przypadku WZW B dostępna jest szczepionka, która skutecznie chroni przed zachorowaniem. Natomiast leki przeciwwirusowe dedykowane WZW C mogą wyleczyć obecnie ponad 95% osób z tym zakażeniem. WZW B i C mogą przebiegać w postaci ostrej lub przewlekłej. Ze względu na wieloletni bezobjawowy przebieg zakażenia wirusem WZW C, chorobę określono mianem „wirusowej bomby zegarowej” lub „cichej epidemii”. Osoba zakażona i niezdiagnozowana nie ma świadomości o swojej chorobie i o tym, że może zakażać inne osoby. Wirusy WZW B i C przenoszą się poprzez krew, najczęstszą formą narażenia są: W Polsce, zgodnie z meldunkami o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce udostępnianymi przez NIZP-PZH, w latach 2009-2012 odnotowywano ok. 2000 zachorowań na WZW C rocznie, natomiast w latach 2013 do 2018, co roku rozpoznawano między 3000 a 4000 zachorowań na WZW C. W 2017 r. zgłoszono 4 010 przypadków WZW C, w 2018 r. – 3 442, a w 2019 r. – 3 350 (dane wstępne, w trakcie weryfikacji). Podobna sytuacja dotyczy WZW B. Państwowa Inspekcja Sanitarna od wielu lat podejmuje działania w zakresie uregulowań prawnych, bieżącego nadzoru sanitarnego oraz komunikacji społecznej i podnoszenia świadomości społecznej, mających na celu poprawę sytuacji epidemiologicznej w zakresie WZW B i WZW C. W Polsce temat zakażeń wirusem WZW B i C jest stale obecny w przestrzeni publicznej dzięki zaangażowaniu w programy takie jak: „HCV można pokonać” w latach 2005-2006, „STOP!HCV” w latach 2010-2011, oraz Projekt KIK/35 „Zapobieganie zakażeniom HCV” w latach 2012-2017 współfinansowany ze środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy i Ministra Zdrowia. Dzięki temu intensyfikacji uległy także działania informacyjne i edukacyjne z zakresu profilaktyki HCV, prowadzone na poziomie samorządowym.
Pomidor – pełen witamin i składników mineralnych
Trwa szczyt sezonu na pomidory. Warto korzystać przede wszystkim z lokalnych pomidorów i spożywać je głównie w sezonie ze względu na gwarancję jakości, a także najlepszy smak i piękny aromat. Dojrzewające w słońcu pomidory są soczyste, mają przyjemną, mięsistą strukturę oraz słodki smak. Pomidor stanowi dobre źródło potasu, 1 średnia sztuka (170 g) dostarcza 476 mg tego składnika. Potas jest jednym z głównych elektrolitów, który odpowiada za utrzymanie odpowiedniej gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, jest istotny dla prawidłowej pracy serca i układu krążenia. W pomidorze znajdziemy także wiele antyoksydantów m.in. witaminę C (39,1 mg w 170 g), E (2,1 mg w 170 g), beta- karoten (1088 µg w 170 g) oraz związki fenolowe (głównie w skórce). Bardzo cennym składnikiem pomidorów jest likopen – czerwony barwnik, który wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Istnieje wiele publikacji naukowych, których wyniki wskazują na związek pomiędzy zawartością likopenu w diecie, a niższym ryzykiem rozwoju chorób nowotworowych i układu krążenia. Zawartość likopenu w pomidorach jest zmienna, zależna od warunków uprawy, odmiany, a także stopnia dojrzałości owoców. Obróbka termiczna pomidorów i obecność tłuszczu w posiłku zwiększają biodostępność likopenu, dzięki czemu jest on lepiej wchłaniany z przewodu pokarmowego. Pomidory to także źródło błonnika pokarmowego (2,04 g w 170 g), który wpływa korzystnie na m.in. stężenie cholesterolu oraz glukozy we krwi. Pomidor jest bardzo soczystym warzywem, który w 94% składa się z wody, jest także niskoenergetyczny.
Badaj poziom cholesterolu
Hipercholesterolemia to podwyższony cholesterol, który zwiększa ryzyko zaburzeń w układzie krążenia. Może prowadzić między innymi do zawału serca lub udaru mózgu Podwyższony poziom cholesterolu jest częstą przypadłością. W Polsce dotyka około 60% dorosłych. Część z nich nie wie o zagrożeniu, gdyż nie bada się. A podwyższony cholesterol nie boli i nie daje żadnych objawów. Dlatego zapobiegawczo trzeba sprawdzać jego poziom. Co to jest cholesterol Cholesterol to organiczna substancja tłuszczowa (lipidowa). Cholesterol: Cholesterol występuje w dwóch frakcjach: Człowiek do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebuje tłuszczy, ponieważ: Nadmiar tłuszczu jest szkodliwy. Czynniki ryzyka Na rozwój hipercholesterolemii mają wpływ: Koniecznie badaj poziom cholesterolu, jeśli jesteś w grupie ryzyka Badaj się profilaktycznie Regularnie kontroluj poziom cholesterolu. Wcześnie wykryte nieprawidłowości zmniejszą ryzyko powikłań i pozwolą zahamować rozwój chorób. Aby sprawdzić swój poziom cholesterolu, musisz zbadać profil lipidowy. To badanie próbki krwi, które pozwala ocenić stężenie cholesterolu całkowitego, LDL, HDL i trójglicerydów (tłuszczy znajdujących się we krwi). Kontrolny profil lipidowy możesz zbadać bezpłatnie Jak przeciwdziałać hipercholesterolemii Możesz zadbać o to, aby zmniejszać ryzyko podwyższonego poziomu cholesterolu:
Kleszczowe zapalenie mózgu – zaszczep się
Kleszcze przenoszą wiele chorób, ale poprzez szczepienie możesz zapobiec jednej z nich: kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM). W kleszczach znajdziemy różne drobnoustroje: bakterie, pasożyty i wirusy. Obecnie nie można zaszczepić się przeciw wszystkim chorobom przenoszonym przez te pajęczaki. Warto skorzystać ze szczepienia przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM) jest najskuteczniejszym sposobem ochrony przed chorobą i ciężkimi powikłaniami. Kleszcze przenoszą takie choroby jak: Obecnie badacze pracują nad szczepionką przeciw boreliozie. Prace są zaawansowane i budzą nadzieję na przyszłość. Nie da się łatwo uchronić przed ukąszeniami kleszczy i nie da się przewidzieć, czy dany kleszcz przenosi wirusa. Chroń się preparatami oraz odpowiednim ubraniem podczas wycieczek do lasu lub parku czy w ogrodzie. Jeżeli widzisz kleszcza na skórze, natychmiast go usuń. Kleszcze atakują: Nie zaleca się badania samego kleszcza, bo: Czy człowiek został zakażony, można stwierdzić po kilku tygodniach, przy zastosowaniu badań serologicznych. Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) Kleszczowe zapalenie mózgu to ostra choroba wirusowa. Wirus KZM ma charakter neurotropowy, prowadzi do poważnych powikłań neurologicznych. Zgłaszane przypadki KZM wymagają hospitalizacji. KZM może prowadzić do nieodwracalnych powikłań –zmian neurologicznych i psychiatrycznych. Ciężkie zachorowania dotyczą wszystkich grup wiekowych. Wysoki odsetek chorych na KZM wymaga długiego leczenia oraz rehabilitacji. W przypadku zajęcia ośrodkowego układu nerwowego u 35%–58% chorych z dochodzi do trwałych powikłań neurologicznych, a u ok. 1 na 100 chorych zakażenie kończy się zgonem. W Polsce liczbę zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu szacowano w przeszłości na 150 do ponad 250 przypadków rocznie. W ostatnich latach obserwujemy wzrost liczby zachorowań, w 2023 roku i 2024 roku zgłoszono odpowiednio 661 i 793 zachorowania. Najwięcej zachorowań występuje w rejonach północno-wschodniej Polski (do 80% zakażeń w roku). Nie ma żadnego leku, który mógłby zwalczyć infekcję. Diagnoza nie ma wpływu na przebieg choroby oraz wybór leczenia. Dlatego tak ważna jest profilaktyka – przyjęcie szczepionki przed narażeniem na kontakt z kleszczami. Szczepionka przeciw KZM Dostępne są inaktywowane szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Na 100 osób zaszczepionych przeciw KZM powyżej 95 z nich wytwarza przeciwciała ochronne zabezpieczające przed nieodwracalnymi powikłaniami. Szczepionki przeciw KZM mają wysoką skuteczność, zwłaszcza u osób poniżej 50. roku życia. Zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu występują w całej Polsce przez większość roku – od marca do końca listopada. Zaplanuj szczepienie, najlepiej przed sezonem wiosenno-letnim i odpoczynkiem, aby uzyskać odporność. Zaszczepienie zimą lub wczesną wiosną zapewnia ochronę już od początku aktywności kleszczy, która w ostatnim czasie, w wyniku zmian klimatycznych, odnotowywana jest nawet przez cały rok. Jeżeli konieczne jest szybkie uodpornienie, stosuje się schemat przyspieszony, który umożliwia uzyskanie odporności szybciej (po 2 dawkach podawanych w odstępie 14 dni). Badania pokazują, że jest równie skuteczny, jak schemat podstawowy. U ok. 90% osób w dobrym ogólnym stanie zdrowia, już po podaniu pierwszej dawki szczepionki pojawiają się swoiste przeciwciała ochronne. Jak i gdzie można zaszczepić się przeciw KZM Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM) jest szczepieniem zalecanym (odpłatnym). Możesz je zrealizować w POZ lub prywatnym gabinecie. Lekarz POZ bezpłatnie cię zakwalifikuje do szczepienia i wystawi receptę. Wyjątek stanowi szczepienie przeciw KZM osób zawodowo narażonych na zakażenie (np. leśników). Koszt szczepionki i szczepienia pokrywa ich pracodawca. Przeciwwskazania do szczepienia to: Po podaniu szczepionki mogą występować miejscowe niepożądane odczyny poszczepienne: Borelioza z Lyme Najczęściej kleszcze przenoszą boreliozę z Lyme (zwaną boreliozą). Jest to choroba postępująca. Może przebiegać bezobjawowo lub prowadzić do ciężkich nieodwracalnych zmian w układzie nerwowym i stawowym. Kolejne stadia boreliozy: Lekarz dostosowuje antybiotyk do objawów i fazy choroby. Przebyta choroba nie uodparnia na ponowne zakażenie. Nie ma szczepionki przeciw boreliozie.
Udar mózgu – Co powinno zwrócić naszą uwagę?
Udar mózgu w Polsce dotyka ponad 70 tys. osób rocznie. Stanowi jedną z trzech głównych przyczyn zgonów tuż po chorobach nowotworowych i sercowo-naczyniowych.Jest to także najczęstsza przyczyna niepełnosprawności, dlatego kluczowa jest szybka reakcja. Co powinno zwrócić naszą uwagę?– problemy z mówieniem;– trudności z rozumieniem mowy;– zaburzenia widzenia;– asymetria twarzy;– niedowład kończyny dolnej i/lub górnej;– zaburzenia czucia; Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia udaru?– wiek (ryzyko wzrasta po 55 r.ż);– genetyka;– nadciśnienie tętnicze;– choroby serca;– cukrzyca;– używki i brak aktywności fizycznej;– otyłość;– doustna antykoncepcja hormonalna; Do działań profilaktycznych zaliczamy:– obserwację ciśnienia tętniczego;– kontrolę poziomu cholesterolu i glukozy we krwi;– zdrowy styl życia, uwzględniający dobrze dobraną dietę i regularną aktywność fizyczną.
Czy dobrze słyszysz? Jak chronić słuch?
Niedosłuch może Cię dotknąć niezależnie od wieku. U każdego proces ten przebiega inaczej. Wiele zależy od indywidualnych predyspozycji i od czynników, na które masz wpływ. Jak chronić słuch? Jednym z największych zagrożeń dla słuchu jest wszechobecny hałas. Długotrwałe przebywanie w hałasie powyżej 85 decybeli (np. głośna muzyka w zamkniętym pomieszczeniu) może spowodować nieodwracalne uszkodzenie słuchu, a nawet jego utratę. Może również prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego czy zaburzenia psychiczne. Jednak nawet dźwięki o niższym natężeniu, które nam towarzyszą na co dzień, mogą być szkodliwe dla słuchu. Pamiętaj, że już dźwięki o natężeniu ok. 70 decybeli (np. dźwięk pracującego odkurzacza) mogą niekorzystnie wpływać na Twój organizm. Nie tylko hałas Ryzyko ubytku słuchu zwiększają również takie czynniki jak: Z wiekiem gorzej słyszymy Niedosłuch związany z wiekiem jest powszechnym zjawiskiem występującym wśród osób powyżej 60 roku życia. Jego przyczyną jest m.in. naturalny proces starzenia się narządu słuchu. Jest to powolne, stale postępujące, obustronne i symetryczne odbiorcze upośledzenie zdolności słyszenia. Początkowo powoduje to kłopoty w odbiorze sygnałów z zakresu wysokich częstotliwości (1000 Hz – 8 000 Hz). Są one odpowiedzialne za rozumienie mowy, a więc utrudniają swobodną komunikację. U osób w wieku senioralnym niedosłuch zwiększa również ryzyko depresji. Wczesne rozpoznanie Na to, jak Twój słuch będzie się zmieniał z biegiem lat, wpływ mają geny, czynniki środowiskowe oraz styl życia. Wczesne rozpoznanie niedosłuchu i odpowiednie działania profilaktyczne mogą pomóc w zachowaniu dobrego słuchu na dłużej. Do początkowych objawów ubytku słuchu należą: Dbaj o dobry słuch By utrzymać dobry słuch i zmniejszyć ryzyko jego utraty, na co dzień przestrzegaj prostych zasad. Co warto robić? Ważne! Niedosłuch można wykryć już u noworodka. W Polsce wszystkie dzieci przechodzą badanie słuchu tuż po urodzeniu. Zapewnia to Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków. Jak bezpiecznie czyścić uszy Zbieranie się w uszach woskowiny to normalne zjawisko. Jej zadaniem jest nawilżanie, ochrona i oczyszczanie przewodu słuchowego. Nie można jednak doprowadzać do jej nadmiernego zalegania. Jak czyścić uszy we właściwy sposób? Niepokojące objawy Do lekarza zgłoś się w przypadku: Leczeniem chorób uszu zajmuje się laryngolog (otolaryngolog). Żeby skorzystać z jego porady w ramach NFZ, potrzebujesz skierowania od lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli laryngolog podejrzewa ubytek słuchu, może Cię skierować do kolejnego specjalisty – audiologa. Poradnia Laryngologiczna w Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej Poradnia Laryngologiczna funkcjonuje na bazie kontraktu z ŚOW NFZ w Katowicach. Pacjenci przyjmowani są na podstawie skierowania lekarza POZ oraz ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Zakres świadczonych usług Realizowany zakres świadczeń: Badania audiometryczne. Badania tympanometryczne. Badania akumetryczne. Zabiegi Politzera. Punkcje diagnostyczne. Płukanie uszu. Usuwanie szwów. Zakładanie tamponady. Zmiany opatrunków.
Promieniowanie UV, czy jest niebezpieczne?
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) stanowiące jedynie niewielką część promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi, odgrywa bardzo ważną rolę w wielu procesach biosfery i ma ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Nadmierna ekspozycja na słońce może wywołać: • fotostarzenie się skóry Przedwczesne starzenie się skóry spowodowane wieloma procesami zachodzącymi pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, • rumień i nowotwory skóry Bezpośrednią reakcją skóry po ekspozycji na Słońce jest powstawanie rumienia. Natychmiastowe (wywołane przez promieniowanie UV-A) ciemnienie skóry u ludzi o ciemnej karnacji jest reakcją nietrwałą i zanika po kilku godzinach. Trwała barwnikowa reakcja (wywoływana głównie przez UV-B) jest widoczna po 2-3 dniach i utrzymuje się przez 2-3 miesiące. Przy dużych dawkach promieniowania UV i długotrwałej, jednorazowej ekspozycji na Słońce może dojść do ostrych oparzeń słonecznych. Do przewlekłych skutków działania promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka zalicza się nowotwory złośliwe skóry. Najistotniejszym czynnikiem ryzyka, sprzyjającym powstawaniu raka skóry, jest nadmierna ekspozycja na Słońce czy oparzenia słoneczne skóry, zwłaszcza w dzieciństwie i wczesnej młodości. Czynnikiem predysponującym do rozwoju raka skóry jest również fenotyp człowieka. Ludzie o jasnej karnacji skóry, niebieskich bądź zielonych oczach oraz jasnych włosach są bardziej narażeni na nowotwory skóry. Istnieją dwie główne grupy nowotworów złośliwych skóry: – nieczerniakowe raki skóry (stanowią około 10% wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce) – czerniak złośliwy (stanowi około 2-5% nowotworów złośliwych skóry głowy oraz szyi i jest przyczyną około 75% zgonów w tej grupie nowotworów) • przebarwienia skóry Pojawiają się w przypadku nadmiernego przebywania na słońcu lub intensywnego, długotrwałego korzystania z solarium, • zaskórniki Promieniowanie UV ma wpływ na wzrost ilości pojawiających się zaskórników na skórze. • nadprodukcja wolnych rodników Wolne rodniki – czyli reaktywne formy tlenu, powodują utlenianie, drobne uszkodzenia i degenerację włókiem kolagenowych. Pogarszają stan skóry, przyspieszają jej starzenie. • immunosupresja Zwiększona ekspozycja na promieniowanie UV prowadzi do osłabienia układu odpornościowego. Udowodniono, że intensywne opalanie się prowadzi do reaktywacji wirusa opryszczki – Hermes Simplex Virus. Poziom osłabienia odporności organizmu przez promieniowanie UVB zależy od indywidualnych i genetycznych uwarunkowań, • fotodermatozy Nienowotworowe choroby skóry, wynikające z powstających w organizmie szkodliwych związków, aktywujących się pod wpływem promieni UV. • reakcje fotouczulające • choroby oczu Długotrwałe narażenie oczu na bezpośredni kontakt z promieniowaniem UV i brak ochrony przed nim może doprowadzić do poważnych zmian chorobowych oczu. Promieniowanie UV może być źródłem takich uszkodzeń narządu wzroku jak: zaćma korowa, świetlne zapalenie spojówki, zapalenie rogówki, skrzydlik, czerniak i inne. Dlatego tak ważna jest ochrona oczu za pomocą okularów przeciwsłonecznych, które wyposażone są w specjalne filtry. Na całym świecie rocznie ok. 12-15 mln. osób oślepło z powodu zaćmy, z czego 20% może być spowodowane działaniem promieniowania słonecznego, Z drugiej strony, promieniowanie UV jest odpowiedzialne za syntezę witaminy D3 w skórze człowieka, a jej niedobór może prowadzić do krzywicy u dzieci i młodzieży, rozmiękczenia kości i osteoporozy u dorosłych oraz zniekształcenia sylwetki. Rodzaje promieniowania ultrafioletowego: W zależności od długości fali, rozróżniamy 3 pasma spektralne UV: – promieniowanie UV-C (100-280 nm), całkowicie pochłaniane w górnych warstwach atmosfery przez cząsteczki tlenu i ozonu, – promieniowanie UV-B (280-315 nm), w większości pochłaniane w stratosferze przez cząsteczki ozonu i tylko niewielki procent dociera do powierzchni Ziemi. Stanowi ok. 5% promieniowania UV. Charakteryzuje się krótszą falą i większą energią, a tym samym jest znacznie bardziej niebezpieczne dla zdrowia. Najsilniej działa w godzinach 10:00-15:00, a w okresie letnim jego natężenie jest zdecydowanie wyższe. Można się przed nim częściowo ochronić, bowiem jest ono filtrowane przez chmury, szyby okienne czy samochodowe. Ten rodzaj promieniowania UV nie wnika głęboko w skórę, działa głównie na poziomie naskórka. Na skutki jego niekorzystnego działania nie trzeba długo czekać. Promieniowanie UVB odpowiedzialne jest za poparzenia skóry i wystąpienie rumienia posłonecznego. Ponadto powoduje zmniejszenie odpowiedzi immunologicznej organizmu, co może predysponować do wystąpienia zmian nowotworowych skóry oraz innych organów (może być jednym z powodów występowania np. zaćmy). – promieniowanie UV-A (315-400 nm), jest minimalnie pochłaniane przez ozon w stratosferze i w większości dociera do powierzchni Ziemi. Stanowi ok. 95% promieniowania UV – jest to promieniowanie o najdłuższej fali i mniejszej energii. Jego natężenie jest stałe przez cały dzień, niezależnie od czynników pogodowych i pory roku. Przenika przez chmury, szyby okienne czy samochodowe, jak również przenika do głębszych warstw skóry, aż do poziomu skóry właściwej. Nie wywołuje jednak rumienia, a efekty jego niekorzystnego działania są zauważalne dopiero po latach, ponieważ dawki promieniowania UVA kumulują się. Ten rodzaj promieniowania przyczynia się również do reakcji fotouczulających i jest główną przyczyną fotostarzenia się skóry. Dzieci i młodzież są szczególnie narażone na szkodliwy wpływ promieniowania UV. Nadmierna ekspozycja dzieci i młodzieży na słońce, szczególnie sztuczne, może przyczynić się do powstania raka skóry w późniejszym wieku. Mechanizmy dowodzące tej zależności nie są do końca jasne, ale pewne jest, że skóra jest bardziej podatna na szkodliwe skutki promieniowania UV w okresie rozwojowym. Narażenie na długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV (zarówno naturalne, jak i sztuczne – czyli korzystanie z solarium) w okresie dzieciństwa i dojrzewania, znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia czerniaka i innych nowotworów skóry w późniejszym wieku, a w/w predyspozycja zwiększa się u osób narażonych na promieniowanie UV przed ukończeniem 18 roku życia. Zalecane środki chroniące przed nadmiernym promieniowaniem UV (wg WHO): • ogranicz czas przebywania w słońcu szczególnie koło południa, w godz. 10:00-14:00, • rób przerwy w opalaniu się, częściej przebywaj w cieniu, • noś ubrania ochronne, bawełniane, szczególnie chroń: oczy, twarz, szyję, • noś okulary przeciwsłoneczne wyposażone w specjalne filtry, • używaj kremów ochronnych o szerokim spektrum ochrony przeciwsłonecznej, • chroń niemowlęta i dzieci już od najmłodszych lat i ucz je wraz z wiekiem racjonalnego korzystania ze słońca. Przez wiele lat naukowcy wskazywali na źródło sztucznego światła imitującego światło słoneczne uznając je za „prawdopodobnie kancerogenne”. Najnowsze analizy przeprowadzone przez międzynarodowych ekspertów w dziedzinie nowotworów, wyraźnie stwierdzają, że korzystanie z solarium jest głównym czynnikiem kancerogennym. Wielokrotne korzystanie w ciągu roku z łóżek opalających przyczynia się do nasilenia procesów przedwczesnego starzenia się skóry oraz występowania nowotworów skóry, w tym czerniaka. Obecnie uznaje się, że promieniowanie UVA, którego dawki ulegają kumulacji, jest równie szkodliwe jak UVB (dlatego, że wiązka promieniowania jest znacznie dłuższa i dociera do głębszych warstw skóry). Niebezpieczne jest również uzależnienie ludzi młodych od korzystania z solariów, zwane tanoreksją. Nie zaleca się korzystania z solariów osobom: • z fenotypem
Jak dbać o odpowiednie nawodnienie i dlaczego jest to tak ważne?
Nasze ciało składa się w około 70 procentach z wody, którą szybko tracimy szczególnie latem. Jak zatem dbać o odpowiednie nawodnienie i dlaczego jest to tak ważne? Woda jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek naszego ciała. Nasz organizm bez wody potrafi przeżyć zaledwie kilka dni. Dlatego tak ważne jest jej regularne picie. Tracimy wodę, oddychając, pocąc się czy oddając mocz. Jej zawartość w naszym organizmie zmniejsza się także wraz z upływem lat. Ciało dzieci do 2 lat składa się w około 78 procentach z wody. U dorosłych woda stanowi 65 procent ciała. U osób starszych woda to już zaledwie 45 procent ciała. Ile wody pić dziennie? Przyjmuje się, że na jeden kilogram masy ciała, powinno się wypijać około 0,02 litra wody. Jednak zapotrzebowanie na wodę zależy tak naprawdę od wielu czynników. Zdrowy, dorosły człowiek powinien wypijać od 1,5 do 2 litrów wody – w zależności od płci, temperatury otoczenia i aktywności fizycznej. A w czasie intensywnego wysiłku i upałów nawet do 4–5 litrów na dobę. Jakie zalety ma picie wody? Picie wody ma mnóstwo atutów. A najważniejszym zadaniem wody jest zapobieganie odwodnieniu. Utrata wody powyżej 15 procent masy ciała może prowadzić do śmierci. Woda korzystnie wpływa także na naszą: Osoby starsze nie odczuwają pragnienia tak silnie, jak młodsze. Dlatego są szczególnie narażone na odwodnienie. Która woda lepsza – gazowana czy niegazowana? Woda gazowana i niegazowana nawadniają tak samo. Jeżeli dobrze się czujesz po wodzie gazowanej i nie ma u Ciebie przeciwwskazań do jej spożywania – to możesz ją pić. Jak pić więcej wody? Nasz organizm nie umie trzymać wody „na zapas”. Dlatego konieczne jest jej regularne picie, w małych porcjach – w ciągu całego dnia. Nawet wtedy, gdy nie czujemy pragnienia. Aby zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, przestrzegaj kilku zasad: Wypracuj nawyk picia wody również u swojego dziecka. Daj dobry przykład – pij wodę przy dziecku i pokaż, że to wasza codzienna rutyna.
Bąblowica – letnie zagrożenie
Jesz owoce leśne, grzyby bez ich dokładnego umycia? Uważaj, możesz zarazić się bąblowicą. Bąblowica jest chorobą, która przenosi się ze zwierząt na ludzi, a powodują ją larwy tasiemca bąblowcowego. Ludzie zarażają się latem, np. jedząc niemyte jagody zbierane w lesie. Do organizmu człowieka larwy tasiemca mogą dostać się poprzez: Przebieg choroby Choroba rozwija się latami i dlatego jest trudna do zdiagnozowania. Jej objawem jest cysta (torbiel) zawierająca larwy. Kiedy cysta rośnie, naciska na narządy i powoduje bóle oraz zmiany przypominające nowotwór. Nieleczona, może nawet prowadzić do śmieci. Chirurgiczne usunięcie cysty z otaczającą tkanką zapewnia całkowite wyleczenie. Ważne jednak, żeby cysta została usunięta, zanim pęknie i pasożyty się nie rozprzestrzenią. Cysty można wykryć podczas USG jamy brzusznej, rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej czy zwykłego prześwietlenia. Objawy bąblowicy Objawy ściśle związane są z lokalizacją cysty, które umiejscawiają się najczęściej w: Chory odczuwa bóle, ucisk na narządy. Cysty w wątrobie mogą dać objawy żółtaczki, w płucach – powodować duszności i krwioplucie, w nerkach – krwiomocz, w mózgu – bóle głowy i zaburzenia psychoneurologiczne. Zapobieganie zarażeniu Żeby nie zachorować, należy:
